Mañariko Errose

Uda gogorra aurtengoa. Etorkinen egoera tamalgarria, emakumeen aurkako etengabeko indarkeria… egunero izan dugu berri latz eta gogorren bat. Irailak ez dakit berri pozgarriagoak ekarriko dizkigun.

Oraingoan hilabete honetan jaiotako ‘Errose’ izeneko larrosa eder baten berri ematera natorkizue. Errose Bustintza idazlea 1899ko irailaren 3an jaio zen Mañarian. ‘Euzkadi’ egunkarian hasi zen idazle lanetan, baina emakume askok bezala, ez zituen bere kronikak sinatzen, harik eta 1929an, bere osaba Kirikiño hil ostean, Mañariko Errose edo Mañariko izengoitiak erabiltzen hasi zen arte. Zergatik ez lehenago? Batek jakin.

Edozelan be, Errosek; olerkiak, kantu-letrak eta aldizkarietarako kolaborazioak idatzi zituen, baina ipuingintza landu zuen batik bat. Irudimen handiko idazlea, haren 49 ipuinak Euskal Herriko Ipuinak izeneko liburuan daude batuta.

Euskaltzale fina, umore fin eta sarkor baten jabea zela entzun dugu behin baino gehiagotan. Bat nator adierazpen horiekin. Errosek bere herrikoen ahotik jasoriko ipuin eta esaerak kontatzeko eta eratzeko trebetasun itzela zuen. Altxorra da haren lana, nik uste. Erroseren lerroak irakurtzea kontalaria ondoan izatea bezalakoxea suertatzen zait niri.

Gure eskualdeko idazle handiaren samurtasunaz gozatzeko eta bere iturri gardenetik edanda euskara hobetzeko Errosen ipuinen bat edo batzuk programazioan txertatzea gomendatuko nieke, euskaltegi, eskola eta ikastoletako Literatura eta Euskara irakasleei

Erroseren ipuinak ondorengo helbidean aurki ditzakegu: http://klasikoak.armiarma.eus/idazlanak/B/BustintzaEIpunak.htm eta http://www.susa-literatura.eus/emailuak/bustintza/

Amaitzeko Erroseren ‘Abestitxu zarra’ izeneko olerkia. Lauaxetak adore-hitz hauek idatzi zituen olerki oinean: “¡Polita benetan! Bialdu sarri onelakuak.

Eskumendi???ko artzañak                Tristerik naz tristerik

Maite nindula iñustan                  Eztaukat alaitasunik     

Aren berba leun- gozua               Ene maitien erijotzea

Aiziak eruan eustan.                   Gomutan daukat bizirik

Artzain maitia il zala                  Gabian nago negarrez

Aste bi pasatu dira                     Egunez barriz tamalez

Gure amesen lora gurijak             Aldi gustija igarotzen dot

Gustijak igartu dira.                    Atsekabe ta samiñez

Odejak datoz berantza                Len pozik etorten nintzan

Izarrak ostendu dira                   Irak ebaten mendira

Iretargijan mosu zabalak             Orain ostera negarrez nago

Argirik eztau ein- gura.               Ardi zurijai begira

Itxasuan ur gazija                     Eskumendiko artzañak

Biaztunian mingotza                  Maite nindula iñustan

Nire bijoztxu gaixo gaixuan         Aren berba leun- gozua

Arantziaren arantza.                  Aiziak eruan eustan

Marisa Barrena psikopedagogoa da